Koyun Yetiştiriciliğinin Avantajları

Dnyada retilen etin % 50si koyun, kei, sigir gibi gevis getiren hayvanlardan karsilanmaktadir. Insan gidasi retiminde kullanilan hayvanlardan gevis getirenler, besin maddesi olarak diger trlerin tercih etmedigi kaynaklari degerlendirirler. Tek mideli hayvanlardan olan kanatlilar, domuz ve balik ise yksek sindirilebilirlik oranina sahip lif orani dsk ve ayni zamanda insanlarin da tketebilecegi besin maddelerini tketerek, besin zincirinde adeta insanlarla yaris halindedirler. Bu trler insanlarla ayni besin maddelerine (hazir karbonhidratlar, kaliteli protein, lipitler) ynelirken gevis getiren hayvanlar insanlarin tercih etmedigi bitkisel rnleri, cazip ve yksek kaliteli hayvansal rnlere dnstrrler. Gevis getiren hayvanlara zg rumen fermantasyonu sayesinde protein olmayan kaynaklar protein ve amino asitlere; selloz, yag asitleri ve enerjiye; vitamin n maddeleri ise vitaminlere dnstrlr.

Koyunlar geleneksel olarak yn, derisi, st ve etinden yararlanilan verim ynleri ok esitli gevis getiren hayvanlardir. Antarktika haricinde dnyanin tm alanlarinda yasama kabiliyeti gsteren bu hayvanlar ayir, kk, yumru, ali, dikenli bitkiler ve bitki hayatinin ilkel formlarina varana kadar her trl organik maddeyi tketebilirler. Hareketli dudaklari, sivri eneleri, uzun ve gl dilleri sayesinde esi bulunmaz mera hayvanlaridir. Keskin ve zirhla kapli disleri sayesinde bitkilerin sert gvde ve kklerini bile gtrler, sindirirler. Bu anatomik zellikleri sayesinde zayif meralari sigirlara oranla daha iyi degerlendirirler.

Yalniz meralarda degil, bahe veya tarla tarimiyla birlikte entegre olarak yapilan koyun yetistiriciligi, arazinin ok dsk maliyetlerle daha iyi degerlendirilmesi, gbrelenmesi, dogal yapisinin korunmasi yani sira ekonomik degeri olan st, et, yapagi ve deri gibi rnler de elde edilir.

Temel Besin Maddeleri

Koyunlarin en temel besin maddeleri ierisinde su, enerji, protein, mineraller, vitaminler, byme dzenleyiciler ve yem katki maddeleri yer alir.

Su

Btn hayvanlar iin en nemli besin maddesi sudur. Su, besin maddeleri arasinda verim ve yasami devamini en abuk ve dogrudan etkileyen maddedir. Bu yzden yeterli miktarda temiz suyun temini byk nem tasir.
Koyunlarin iinde bulundugu fizyolojik durum (gebelik, st verimi), tketilen yemlerin esidi, yemlerin ierdigi su orani ve evre sicakligi gnlk su tketim miktarini etkiler. Yazin sicakta konsantre yem tketen koyunlarin su gereksinimi baharda taze mera tketenlerden dogal olarak fazladir.
Fizyolojik durumlarina ve iklime bagli olarak koyunlar gnde 3 litreye kadar su tketebilirler. Yetiskin koyunlar kis mevsiminde kar yiyerek su ihtiyalarini giderirler. Ancak gen koyunlar bu konuda pek basarili degildirler. Yine de eger laktasyon ve gebelik kis dnemine rastliyorsa koyunlara temiz ve taze su temin edilmelidir. Donmus veya amurlu sular, sulama iin hayvanlarin uzun mesafeler yrtlmesi gibi durumlarda hayvanlar yeterli miktarda suyu alamazlarsa yem tketimleri de azalir, verimleri dser, sindirim ve reme problemleri devreye girer. zellikle kuzu ve gen koyunlara yeterli miktarda su temin edilemiyorsa hayvanlar daha sonra telafi edilemeyecek sekilde cce (Kavruk, kasektik) kalir, hatta lebilir. Koyunlar her zaman temiz ve taze suya ulasacak sekilde su kaynaklari bulundurulmalidir. Su kaynaklari her gn temizlenmeli, kisin donuyorsa, hayvanlara sicak su temin edilmelidir.

Enerji

Koyunlarin gerek bymesi gerekse reme ve verim performanslarinda en pahali ve miktari en yksek besin maddesi olarak karsimiza enerji ikar. Koyunlarin enerji gereksinimleri, csse, fizyolojik dnem, gnlk egzersiz (yrnen yol vb.), yapagi uzunlugu, evre kosullari (soguk, sicak, rzgar, yagmur vb.) tkettikleri yemin miktari, enerji ierigi ve sindirilebilirligi gibi faktrlere bagli olarak degisir. Iri csseli koyunlar digerlerine oranla daha az enerjiye ihtiya duyarlar. Yakin meralarda otlatilan veya ieride bakilan koyunlarin enerji gereksinimleri de azdir. Kisin ise zelikle kisa yapagili koyunlarin enerji ihtiyalari yksek olur. Enerji, sekerler, kolay znen karbonhidratlar (nisasta), g znen karbonhidratlar(selloz), proteinler ve yaglarin metabolizmasi sonucu elde edilir. Kaynak olarak ot ve samanlar, tahillar, tarimsal artik ve gida endstrisi yan rnleri kullanilir. Tahillar enerji ynnden zengindir. Bunu yagli tohum kspeleri ve melas, daha sonra da kalitesine gre mera bitkileri ve samanlar izler.
Enerji yetmezligi koyunlara yeterli yem verilememesi ya da yemin enerji ieriginin dsk olmasi durumlarinda karsimiza ikar. Bu durumda eger varsa vcut yag depolari devreye sokularak kullanilir, yoksa proteinler harcanir, eksiklik devam ederse hayvanlar lr. Tketilen enerji kaynaginin hacminin fazla olmasi hayvanin tketimini kisitlayacagindan rnegin diledigi kadar koaniyla gtlms misir yiyen koyunlarda bile enerji aligi ortaya ikabilir. Diger taraftan misir veya bugday tahillarini ayni miktarda tketen koyunlarin hizla bydkleri grlr.
Bu yzden yem maddelerinin besin maddesi ieriklerinin ayri ayri bilinerek, kombinasyonlarinin hesap edilerek hayvanlara verilmesinde yarar vardir.